راهنمای کامل خرید کفش بچهگانه: اندازه، سن، سلامت
در آموزش / راهنمای خرید
آیا می‌دانستید یک کفش نامناسب می‌تواند باعث زانوی پرانتزی، درد مزمن پا یا اختلال در راه رفتن کودک شود؟ انتخاب کفش کودک فقط یک تصمیم ظاهری نیست؛ پای کودک هنوز در حال رشد است و هر اشتباه کوچک می‌تواند اثر بزرگی داشته باشد. در راهنمای خرید کفش بچهگانه، به مهم‌ترین نکاتی می‌پردازیم که والدین باید هنگام خرید کفش بچگانه در نظر داشته باشند. پیش از خرید کفش کودک، سه نکته‌ی مهم را در نظر بگیرید: آیا کفش واقعاً اندازه‌ی پای کودک است؟ با چه کیفیت و موادی ساخته شده؟ و آیا متناسب با سن و سطح فعالیت او طراحی شده؟ پاسخ دقیق به این سه سؤال، کلید انتخابی سالم و مناسب است.
اهمیت انتخاب کفش مناسب در رشد زانو و پای کودک
کفش مناسب فقط برای راحتی کودک نیست-بلکه یکی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از ناهنجاری‌های اسکلتی مثل زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری یا راه رفتن نامتعادل در آینده است.
در بسیاری از موارد، این مشکلات به‌صورت پنهان رشد می‌کنند و والدین آن را با «یاد نگرفتن راه رفتن» اشتباه می‌گیرند. اما اگر زود تشخیص داده نشوند، ممکن است منجر به درد زانو، انحراف ستون فقرات یا خستگی زودهنگام کودک شوند. انتخاب کفش مناسب از همان سال‌های اول زندگی، می‌تواند جلوی بسیاری از این مشکلات و نیاز به مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد اطفال را بگیرد
به نقل از انجمن جراحان ارتوپدی پا و مچ آمریکا (AOFAS): « انتخاب کفش مناسب برای کودکان، صرفاً به راحتی آن‌ها محدود نمی‌شود. یک کفش استاندارد و متناسب با رشد، با فراهم آوردن فضای کافی برای حرکت طبیعی پا و تقویت عضلات، نقش مهمی در شکل‌گیری صحیح قوس کف پا و پیشگیری از ناهنجاری‌های اسکلتی ایفا می‌کند. این موضوع یکی از اصول کلیدی در راهنمای خرید کفش بچهگانه محسوب می‌شود. » منبع رسمی: AOFASبنابراین در خرید کفش، فقط به ظاهر یا قیمت توجه نکنید چرا که سلامت حرکتی کودک در گرو همین انتخاب ساده است.
12 ویژگی کفش مناسب کودکان چندماهه تا چند ساله
قبل از خرید کفش‌های دخترانه یا پسرانه، توجه به نکات زیر برای انتخاب کفشی متناسب با سن، رشد و نیاز حرکتی کودک ضروری است. انتخاب درست، هم راحتی کودک را تضمین می‌کند و هم از بروز آسیب‌های پا در کودکان در آینده جلوگیری می‌کند.یک: توجه به روند رشد پای کودک و اهمیت کفش مناسب
پاهای کودکان در سال‌های اولیه زندگی به‌سرعت در حال رشد هستند. ساختار استخوانی پا در کودکان خردسال هنوز کاملاً سفت نشده‌اند و انعطاف‌پذیری بالایی دارند. این بدان معناست که فشار یا فضای نامناسب در کفش می‌تواند منجر به ناهنجاری‌هایی مانند انگشت چکشی، انحراف انگشت شست یا حتی مشکلات دائمی در راه رفتن شود.
نکته: سرعت رشد پای کودک در سنین پایینر، بیشتر است. طبق داده‌های انجمن جراحان ارتوپدی پا و مچ:
- زیر ۱۶ ماه: رشد بیش از نیم سایز در هر ۲ ماه
- ۱۶ تا ۲۴ ماه: حدود نیم سایز در هر ۳ ماه
- ۲ تا ۳ سال: نیم سایز در هر ۴ ماه
- بیش از ۳ سال: نیم سایز در هر ۴ تا ۶ ماه
دو: انتخاب سایز صحیح (نه تنگ، نه گشاد)
کفشی که بیش از حد تنگ باشد، می‌تواند جریان خون پا را مختل کند. در مقابل، کفش گشاد باعث سایش پا، زمین خوردن یا عدم تعادل کودک می‌شود. برای اندازه‌گیری درست سایز کفش کودکان:- از کودک بخواهید بایستد و هر دو پا را اندازه بگیرید (یکی معمولاً کمی بزرگتر است). دقت داشته باشید که ملاک انتخاب سایز مناسب، پای بزرگتر باشد.
- کفش را بپوشانید و انگشت خود را جلوی آن فشار دهید: باید بین انگشت شست پا و نوک کفش حدود ۱ سانتی‌متر فضا داشته باشد.
- عرض یا پهنای کفش باید با فرم پای کودک هماهنگ باشد.
- اگر کفش کفی جدا دارد، کودک را روی آن بایستانید و فاصله‌ی انگشت تا نوک کفی را اندازه بگیرید.
- عصرها خرید کنید، چون پا کمی متورم‌تر است و اندازه‌گیری دقیق‌تر خواهید بود.
سه: آشنایی با اجزای اصلی کفش کودک: هر بخش چه نقشی دارد؟
در ادامه به تاثیر هر بخش از اجزای کفش توجه نمایید:- رویه کفش: وظیفه محافظت و گردش هوا را دارد تا پا دچار تعریق و التهاب نشود.
- کفی داخلی: باید رطوبت را جذب کند و زیر پای کودک حس نرمی ایجاد کند، بدون اینکه فرم طبیعی پا را محدود کند.
- زیره کفش: مسئول تعادل، جلوگیری از لغزش و انعطاف‌پذیری در حرکت است؛ زیره‌ی اشتباه یعنی زمین خوردن بیشتر.
- پاشنه کفش: اگر بیش از حد بلند یا سفت باشد، توازن راه رفتن کودک را به‌هم می‌زند و در بلندمدت به زانو و کمر فشار می‌آورد.
چهار: انتخاب کفش براساس سن کودک!
توجه به سن و نیاز کودک در زمان خرید کفش بسیار مهم است. کفش نامناسب می‌تواند رشد طبیعی پای کودک را مختل کرده و منجر به ناهنجاری‌هایی مثل صافی کف پا(Flat Foot)، انحراف انگشت شست(Bunion) یا انگشت چکشی (Hammertoe) شود. این مشکلات در بلندمدت ممکن است باعث درد، اختلال در تعادل و آسیب‌های مفصلی شوند
همچنین کفش‌های گشاد، سنگین یا بدون تهویه مناسب می‌توانند موجب لغزش، تعریق زیاد، تاول یا عفونت قارچی شوند. انتخاب کفش استاندارد و متناسب با سن و پای کودک، نقش مهمی در حفظ سلامت حرکتی و راحتی او دارد.
کفش پیش‌از‌راه‌رفتن
نوزادان و کودکانی که هنوز نمیتواندد راه بروند، نیازی به کفش ندارند. فقط جوراب گرم یا بوتی نرم کافی‌ست. اگر کفش استفاده می‌کنید، باید نرم، انعطاف‌پذیر و بدون فرم سخت باشد. در محیط امن داخل خانه، راه رفتن با پای برهنه توصیه می‌شود.کفش کودک نوپا (۹ ماه تا ۳ سال)
در خرید کفش برای کودکانی که تازه در مرحله راه رفتن قرار دارند، دقت کنید که:- پای کودک باید بتواند نفس بکشد، از موادی با قابلیت گردش هوا استفاده شود.
- برای ۹ تا ۱۸ ماه: کفش ساق‌دار (High-Top) مناسب‌تر است چون بهتر روی پا می‌ماند.
- کفش‌های بندی چرم یا کتانی انتخابی بهتر نسبت به کفش‌های بدون بند هستند.
- زیره صاف و سبک (مثل کف دست) برای جلوگیری از لغزش
- وزن کم برای حرکت راحت کودک
کودکان 3 تا 7 سال
کودکان در این سن جنب و جوش بیشتری دارند، بیشتر می‌دوند و شروع به شرکت در فعالیت‌های گروهی و ورزشی می‌کنند. در بازه سنی ۳ تا ۷ سال، کفش کودک باید:- به طور مناسب قوس کف پا و مچ را بپوشاند (چون قوس پا در این سن به‌تدریج شکل می‌گیرد).
- دارای زیره‌ی منعطف اما مقاوم باشد تا هم حرکت آزادانه ممکن شود و هم از مفاصل محافظت شود.
- تهویه‌پذیر و ساخته‌شده از جنس‌های طبیعی یا مش تنفسی باشد تا پا دچار تعریق و بوی نامطبوع نشود.
- چسبی یا بندی قابل تنظیم داشته باشد چون کودک در این سن هنوز در حال یادگیری پوشیدن کفش است.
کفش کودکان مدرسه‌ای
در این سن، سبک کفش و راحتی آن اهمیت دارد. کودک می‌تواند کفش ورزشی، صندل یا کفش طبیعت‌گردی بپوشد، اما باید:- خنک و قابل تنفس باشد.
- منعطف و سبک باشد.
- فضای کافی برای رشد پا داشته باشد.
پنج: اهمیت جنس کفش
کفش‌های کودک باید از مواد نرم، قابل تنفس و طبیعی ساخته شده باشند. چرم طبیعی، مش (Mesh) {نوعی پارچه توری‌شکل است که از الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر یا نایلون با ساختار شبکه‌ای و منافذ باز ساخته می‌شود.} و پارچه‌های نرم بهترین گزینه‌اند. از خرید کفش‌هایی با جنس مواد مصنوعی مانند پلاستیک یا چرم مصنوعی ضخیم که باعث عرق کردن پا، بوی بد یا حتی قارچ یا آلرژی های پوستی می‌شود، جدا پرهیز کنید.شش: انعطاف‌پذیری مناسب کف کفش
کودکان برای راه رفتن طبیعی نیاز به کفشی دارند که کف آن نه بیش از حد سفت باشد و نه بیش از حد نرم. قسمت جلویی کفش باید به راحتی خم شود ولی قسمت پاشنه باید محکم و مقاوم باشد
برای تست انعطاف پذیری، کفش را از دو طرف انگشتان و پاشنه کمی فشار دهید. اگر به راحتی خم شد ولی پاشنه سفت باقی ماند، انتخاب مناسبی است.
هفت: پشتیبانی از قوس پا و مچ
کفش کودک باید دارای قوس مناسب در کف باشد تا از صافی کف پا جلوگیری کند. همچنین پاشنه باید کمی بالا آمده و مچ پا را به‌خوبی نگه دارد. از ۴ سالگی به بعد، کودک به کفشی نیاز دارد که پای او را بهتر نگه دارد و در حفظ تعادل و فرم صحیح پا کمک کند.هشت: توجه به نوع بستن کفش (چسبی یا بندی؟)
برای کودکان خردسال، کفش‌های چسبی (Velcro) انتخاب مناسبی هستند چون کودک می‌تواند به‌راحتی و بدون کمک آن‌ها را بپوشد. اما از سنین مدرسه به بعد، کفش‌های بندی به تقویت مهارت‌های دست و هماهنگی حرکتی کودک کمک می‌کنند.نهم: وزن وسبکی کفش
کفش کودک باید آن‌قدر سبک باشد که هیچ احساس سنگینی یا محدودیتی در پا ایجاد نکند. کفش‌های سبک، حرکت، دویدن و بازی را برای کودکان آسان‌تر می‌کنند. برای کودکان نوپا، وزن کفش بهتر است کمتر از ۱۵۰ گرم باشد تا به راحتی پا را با خود همراه کنند.دهم: کف ضد لغزش و ایمنی
زیره کفش باید دارای طرح‌های ضدلغزش (Anti-slip) باشد تا از لیز خوردن کودک روی سطوح صاف جلوگیری کند. این ویژگی به‌ویژه برای کودکانی که تازه راه رفتن را یاد می‌گیرند یا در محیط‌های مرطوب و سرامیکی بازی می‌کنند اهمیت زیادی دارد و نقش مهمی در حفظ ایمنی آن‌ها دارد.یازدهم: کفش مناسب هر فصل را انتخاب کنید
در تابستان، بهترین گزینه‌ها کفش‌هایی با رویه مش، صندل‌های استاندارد و کفش‌هایی با قابلیت گردش هوا هستند که پا را خنک و خشک نگه می‌دارند.در زمستان، بوت‌های سبک با آستر گرم، خاصیت ضدآب و بست چسبی محکم انتخاب بهتری هستند تا پاهای کودک را گرم، خشک و ایمن نگه دارند.
دوازدهم: خرید کفش در پایان روز!
پاهای کودکان در طول روز کمی متورم می‌شوند. بهتر است خرید کفش را عصرها انجام دهید تا سایز دقیق‌تر و راحت‌تری به‌دست آید.برندهای تخصصی کفش کودک بر اساس نظر کارشناسان
3 تولید کننده برتر کفش‌های بچگانه استاندارد و محبوب در دنیا عبارتند از:- برند پابلوسکی Pablosky: برند اسپانیایی با تمرکز بر طراحی ارگونومیک، زیره‌های نرم و تهویه مناسب. این کفش‌ها برای رشد طبیعی پای کودک بسیار مناسب‌اند و در ایران از طریق فروشگاه‌هایی مانند مهان‌مد در دسترس هستند.
- برند Stride Rite: برند آمریکایی باسابقه که کفش‌هایی سبک، راحت و قابل شست‌وشو تولید می‌کند. مدل‌های این برند به‌صورت تخصصی برای مراحل مختلف رشد کودک طراحی شده‌اند.
- برند See Kai Run: ترکیبی از طراحی مدرن و ساختار مناسب پا؛ این برند آمریکایی با پنجه جادار و زیره‌ی انعطاف‌پذیر، گزینه‌ای عالی برای کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی به شمار می‌رود.
خطاهای رایج در انتخاب کفش کودک
در جدول زیر به باورهای اشتباه اکثر افراد (فروشندگان کفش و پدر و مادرها) در مورد خرید کفش بچگانه که می‌تواند به سلامت پای کودک آسیب بزند.توجه کنید و لطفا شما این موارد را تکرار نکنید!| باور اشتباه | واقعیت علمی و توصیه تخصصی |
| کفش باید کمی بزرگتر باشد تا مدت بیشتری استفاده شود. | کفش گشاد باعث بی‌ثباتی پا، سایش، افتادن و بدشکلی پا می‌شود. اندازه‌ی مناسب ضروری است. |
| بچه که هنوز درست راه نمی‌رود، نیازی به کفش خوب ندارد. | در همین سن، رشد استخوانی در حال شکل‌گیری است. کفش استاندارد در این دوره بسیار مهم است. |
| کفش باید کاملاً سفت باشد تا پا را نگه دارد. | کفش باید در پنجه منعطف و در پاشنه کمی سفت باشد. سفتی زیاد حرکت طبیعی پا را مختل می‌کند. |
| کفش بدون بند یا چسب راحت‌تر است. | کفش‌های بدون نگهدارنده ممکن است خوب روی پا نمانند. برای سنین پایین چسبی، و برای سن مدرسه بنددار توصیه می‌شود. |
| فقط زیبایی کفش مهم است. | زیبایی خوب است، اما راحتی، تهویه مناسب، زیره ضدلغزش و وزن سبک، اولویت بیشتری دارند. |
| اگر کودک شکایتی ندارد، کفش مشکلی ندارد. | بسیاری از مشکلات پا بدون علامت ظاهر می‌شوند. بررسی منظم سایز و شکل کفش ضروری است. |
سوالات پرتکرار در خصوص خرید کفش بچگانه
پرتکرارترین سوالاتی اکثر والدین در مورد کفش برای کودکانشان می‌پرسند عبارتند از:- کفش کودکم چه زمانی باید تعویض شود؟
- آیا می‌توان کفش دست‌دوم برای کودک استفاده کرد؟
- آیا کفش با کفی قوس‌دار برای همه‌ی کودکان مناسب است؟
- آیا کودک نوپا باید در خانه هم کفش بپوشد؟
- بهترین زمان خرید کفش کودک چه موقع از روز است؟
- آیا کفش‌های فانتزی با چراغ و صدا برای کودک مناسب هستند؟
- آیا کفش‌های بزرگتر برای رشد کودک مناسب هستند؟
